Leskisten bij de boeken over Berend van Hackfort.
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen naar aanleiding van de kinderboeken van Martine Letterie over Berend van Hackfort. Een valk voor Berend, de aanslag op de hertog en Berend en de toverkruiden zijn kinderboeken waarbij de schrijfster zich heeft laten inspireren door historisch materiaal. Ze spitte door Gelderse archieven en ploos stambomen en geschiedenisboeken door.
Tegelijk verzon Martine Letterie een fantasieverhaal over de jonge Berend van Hackfort, dat dankzij alle documentatie beslist geloofwaardig is. De leerlingen maken kennis met de schrijfster en haar werk en treden in haar voetsporen: ze schrijven uiteindelijk zelf ook verhalen over avonturen van Middeleeuwse kinderen in een middeleeuwse omgeving.
Dit project leidt, naast meer inzicht in het werk van een schrijver, tot meer inzicht in de middeleeuwse politiek, het reizen in de middeleeuwen en het leven in een middeleeuwse stad.
Leskist 1: Een valk voor Berend
Deze leskist is gemaakt bij het boek “Een valk voor Berend”. Het lesmateriaal bestaat uit geschiedenislessen en uit schrijfopdrachten. De bedoeling van het historische deel van dit lesmateriaal is dat de leerlingen meer achtergrondinformatie krijgen over het leven in de Middeleeuwen en een beter beeld krijgt van het leven van de personages uit het boek.
Het lesmateriaal bestaat uit 2 algemene lessen en 7 persoonsgebonden lessen.
De algemene lessen hebben als onderwerp “Wie was Berend van Hackfort” en “Wonen in een kasteel”. Deze twee lessen kunnen tegelijk met het lezen van het boek gegeven worden. De leerlingen gaan tijdens het project ook op bezoek in een middeleeuws kasteel. Ze vergelijken hun opgedane kennis met de praktijk en maken uitgebreid kennis met een kasteel in hun woonomgeving.
De 7 persoonsgebonden lessen zijn een combinatie van geschiedenis- en schrijfopdrachten. Steeds staat er één personage uit het boek centraal.
- Mechteld, het zusje van Berend
- Willem, schildknaap van de heer van Voorst
- een keukenhulpje tijdens het feestmaal
- de molenaar
- boer Dirk
- de roofridder van Wisch
- de troubadour
Voor elke persoon is een historische voorwerp in de leskist aanwezig. Dit voorwerp komt terug in zowel de historische en de schrijfopdrachten. Iedere schrijfopdracht sluit aan op historische informatie. Die informatie is nodig om de schrijfopdrachten te kunnen doen. Net als de schrijfster Martine Letterie bezoeken ze het kasteel, lezen ze over vroeger, bekijken ze oude documenten, recepten, plattegronden. Pas na deze kennismaking verzinnen en schrijven de leerlingen zelf een nieuwe verhaallijn bij het boek.
De structuur van het schrijfgedeelte van het project kan vergeleken worden met een boom. Het verhaal van Berend is de hoofdstam van het verhaal. Die hoofdstam heeft een flink aantal grote zijtakken: dat zijn de andere belangrijke figuren en gebeurtenissen in het boek. De schrijfster kon niet aan al die zijtakken evenveel aandacht besteden, want het verhaal van Berend moest verder. Toch zijn de andere personages ook interessant, ze hebben hun eigen verhalen. Die verhalen worden door de leerlingen bedacht. Iedere afzonderlijke opdracht heeft betrekking op een van deze bijfiguren. In het boek is al heel wat over hen terug te vinden, maar niet alles: de leerlingen zullen hun fantasie moeten gebruiken.
Leskist 2: Schrijven met Berend
Deze leskist is gemaakt bij het boek “Berend, de aanslag op de Hertog”. Het lesmateriaal bestaat uit geschiedenislessen en uit schrijfopdrachten. De bedoeling van het historische deel van dit lesmateriaal is dat de leerlingen meer achtergrondinformatie krijgen over het leven in de Middeleeuwen en een beter beeld krijgen van belangrijke gebeurtenissen, zoals de markt, brand en feesten in de Middeleeuwen.
Het lesmateriaal bestaat uit vier lesplaten en de daarbij behorende opdrachten en een schrijfopdracht waarbij de leerlingen kunnen kiezen uit zeven verhaallijnen.
De eerste lesplaat heeft als onderwerp: Wie was Berend van Hackfort en Wonen in een kasteel.Deze lesplaat geeft vooral achtergrondinformatie over de hoofdpersoon Berend en het wonen in een kasteel.De tweede lesplaat heeft als onderwerp: Martine Letterie en haar werk. De derde lesplaat heeft als onderwerp “Berend en de aanslag op de hertog”. Deze plaat kan behandeld worden tijdens het lezen van het boek “Berend en de aanslag op de hertog”. Berend geeft de leerlingen op deze lesplaat meer uitleg over dingen die in het boek gebeuren. Deze tweede en derde lesplaat dienen ter voorbereiding van het bezoek van Martine Letterie aan de klas. En de vierde lesplaat gaat over Het leven in een middeleeuwse stad. Hier gaat het over het huizen, hygiëne, vervuiling en beroepen. Het dient tevens als achtergrondinformatie voor het schrijven van de verhalen.
In de zeven verhaallijnen staat steeds één gebeurtenis centraal, waarmee de hoofdpersonen in aanraking komen.
- In de leer bij een meester
- Problemen op de markt
- De dieren in de stad
- De stad in brand
- Ik wil page worden
- Feest in de stad
- Op reis
Om een verhaal te kunnen schrijven over gebeurtenissen in de Middeleeuwen, hebben de leerlingen historische informatie nodig. Op de werkbladen voor de leerlingen van de verschillende verhaallijnen staan verwijzingen naar informatiekaartjes uit de kaartenbak die ze kunnen gebruiken.
Verder gaan de leerlingen, net als de schrijfster Martine Letterie, een bezoek aan de stad brengen, lezen ze over vroeger, bekijken ze plattegronden en speuren ze op internet. Vervolgens verzinnen en schrijven de leerlingen zelf een nieuw verhaal over de Middeleeuwen.
Leskist 3: Berend en de toverkruiden
Deze leskist is gemaakt bij het boek “Berend en de toverkruiden”. Het lesmateriaal bestaat uit geschiedenislessen, schrijfopdrachten en experimenten met kruiden. De bedoeling van het historische deel van dit lesmateriaal is dat de leerlingen meer achtergrondinformatie krijgen over het leven in de Middeleeuwen en een beter beeld krijgen van genezers, geneeswijze en geneesmiddelen in de Middeleeuwen. Door de schrijfopdracht leren de kinderen zich te verplaatsen in een andere tijd en leren ze ook een verhaal te schrijven. De kruidenwijzer en geuropdracht zorgen ervoor dat de leerlingen anders gaan kijken naar de natuur.
Het lesmateriaal bestaat uit drie lesplaten en de daarbij behorende opdrachten en een schrijfopdracht waarbij de leerlingen kunnen kiezen uit zes verhaallijnen. Een bak met informatiekaartjes die de leerlingen kunnen gebruiken als achtergrondinformatie voor hun verhaal en een kruidenwijzer die de kinderen oplossingen biedt voor de problemen die hun hoofdfiguren tegenkomen in hun verhaal.
Lesplaat 1:
- Wie was Berend van Hackfort?
- Het leven van middeleeuwse meisjes en jongens
Lesplaat 2:
- Wonen in een kasteel
- Hoe leefden ze in Huis Bergh?
Lesplaat 3:
- Middeleeuwse geneeskunst
Realisatie
Winette Mariëlle Hofman (Educatief-Design)
Leon Muilwijk (edu-art)
Liesbeth Tonckens (Gelders Erfgoed)
Rick de Haas (illustraties)
Marijke Maarleveld (Via Mare)
Deze laatste leskist is te huren bij het cultuurknooppunt te Wijchen